یکی از مشاوران سابق وزارت خارجه آمریکا می‌گوید در زمان مسئولیت‌اش متن هر سخنرانی هیلاری کلینتون را حدوداً دویست نفر بازخوانی و بررسی و تصحیح می‌کردند تا او بتواند آن را از پشت تریبون روخوانی کند! اما نکته مهم اینجاست که منشأ و دلیل این دقت فقط احتیاط و ملاحظات حقوقی نیست.
رضا نصری، تحلیلگر مسائل سیاسی در کانال تلگرامی خود نوشت هَرولد کُه – مشاور حقوقی اسبق وزارت امور خارجه آمریکا – در یکی از مصاحبه‌های اخیرش نکته جالبی را در مورد اهمیت واژه‌ها در دنیای سیاست مطرح می‌کند.
او می‌گوید در زمان مسئولیتش، به عنوان مشاور خانم کلینتون، متن هر سخنرانی‌اش را حدوداً دویست نفر بازخوانی و بررسی و تصحیح می‌کردند تا او بتواند آن را از پشت تریبون روخوانی کند! او می‌گوید بعضی وقت‌ها تا چند ثانیه پیش از آغاز سخنرانی، متن او در دستان یکی از حقوقدانان یا ادیتورهای وزارت امور خارجه بود تا تغییر ناخواسته‌ای در دقایق آخر روی آن صورت نگیرد.
اما نکته مهم اینجاست که منشأ و دلیل این دقت فقط احتیاط و ملاحظات حقوقی نیست. بار حقوقی کلمات قطعاً مهم است، اما مهم‌تر از آن این است که کلمات، وقتی توسط مراجع مهم ادا می‌شوند، در ذهن مخاطب تصویر می‌سازند و تصاویر هم «تصور» ایجاد می‌کنند و تصورات نیز – وقتی عمومیت می‌یابند و فراگیر می‌شوند – راه را برای برنامه‌ها و اهداف سیاست‌گذاران هموار می‌کنند.
به همین خاطر، به هیچ عنوان اتفاقی نیست اگر به عنوان مثال، برخی جریان‌های سیاسی در آمریکا – یا برخی اتاق فکرها و اندیشکده‌های خاص – در «ریشه‌یابی پدیده تروریسم» بیش از هر چیز بر واژه‌های «اسلامی است» یا «جهادی است» تأکید می‌کنند.
موضوع اینجا دشمنی با اسلام نیست! موضوع این است که این واژه‌های فراخ و دربرگیرنده این خاصیت را دارند که واژه دقیق‌تر «وهابیسم» – و به تبع، نقش عربستان سعودی در توسعه آن – به راحتی در سایه آن‌ها پنهان می‌شود و ذهن شنونده نیز طبیعتاً از طرح پرسش‌های اساسی‌تر و صحیح‌تر در مورد عملکرد این متحده راهبردی آمریکا بازمی‌ماند.
در همین راستا، این نیز اتفاقی نیست که سیاستمداری در حد رئیس‌جمهور آمریکا – که سخنرانی مشاور وزیرش دویست بار بازخوانی می‌شود – از واژه «ملت تروریست» در اشاره به ایران استفاده کند؛ یا اینکه یک سناتور کانادایی، نخست‌وزیر اسرائیل و نویسندگان مقالات و نشریات لابی‌های خاص نیز همین کلمه را بکار بگیرند.
دلیل آن‌ها صرفاً دشمنی با مردم ایران نیست. دلیل به‌کارگیری این واژه – مانند واژه‌های دیگر – همان تاکتیک فضاسازی برای تسهیل برنامه‌ها و سیاست‌های متعاقب است!
در این مورد خاص، هدف آن‌ها مشخصاً این است که در واکنش به این «توهین» – یعنی در واکنش به تروریست خواندن «ملت» ایران – عده‌ای در شبکه‌های اجتماعی به راه بیفتند و به نمایندگی از مردم ایران این سخن را جا بیندازند که «ملت ایران با دولت ایران فرق دارد» و آن‌کس که باید هدف قرار دهید «دولت» است؛ و نه «ملت»!
تبعات القاء این شکاف میان دولت و ملت – به‌ویژه از زبان خود «ملت» – نیز بر کسی پوشیده نیست! القاء این شکاف همواره توجیه‌گر تحریم و جنگ و اقدامات مداخله‌جویانه بوده است.
از این رو لازم است که واکنش‌ها و عملکردها نیز با همان هشیاری و وسواس و دقتی که واژه‌ها انتخاب می‌شوند تدارک دیده شود؛ اگر نه بازیچه صحنه‌آرایی‌های دیگران شده‌ایم.
